2022 жылы Стамбұлдың “Капалы чаршы” аталатын тарихи базары әрі сауда орталығы саналатын Үлкен базарды қалпына келтіргеннен кейін 39 766 801 адам тамашалапты. Лабиринттік интерьері бар бұл керемет құрылым тоқыма бұйымдарынан антиквариатқа дейін барлық өнімдерді сататын мыңдаған дүкендерден тұрады және ғасырлар бойы сауда үзілмеді. Күн сайын мыңдаған жұмысшы мен сатып алушы келетін базар — өз алдына бөлек әлем.
Сырттай ірі мегаполис ішіндегі шағын қалаға ұқсайтын жабық кешен — Grand Bazaar өткен жылы қалпына келтіруден кейін қонақтарға құшақ ашты. Үлкен базарға келушілер саны 2021 жылы 25,5 миллион болса, 2022 жылы шамамен 40 миллионға жуық (56 пайызға өсті) болған. Яғни, былтыр Үлкен базарға орташа есеппен алғанда, күн сайын 100 000 адам аралаған.
Стамбулдың тарихы және сауда жолы
Стамбулдағы Нуруосмание, Мерджан және Беязыт аудандары арасында орналасқан Үлкен базардың тарихы 15 ғасырдың ортасынан басталады. Османлы дәуіріндегі әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірдің барлығын дерлік қамтыған құрылтай жүйесі аясында қызмет көрсету және жөндеу шығындары сияқты қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін діни және басқа да қоғамдық және қайырымдылық нысандарының жанында базарлар сияқты құрылымдар салынды. Стамбұлдың ең маңызды жерлерінің бірі болған Үлкен базардың іргетасы 1461 жылы Фатих Сұлтан Мехметтің Аясофияға табыс әкелу үшін салған құрылымдарымен қаланған. Уақыт өте келе аймақтың ең маңызды сауда орталығына айналған Үлкен базар әлемнің түкпір-түкпірінен асыл тастар мен асыл металдар сатылатын маңызды қаржы орталығы ретінде қызмет ете бастады.Әлемдегі ең көне ғана емес, сонымен қатар ең үлкен сауда орталығы ретінде анықталған Үлкен базар әртүрлі өрттер мен жер сілкіністерінен кейін Саркис Балян сияқты әйгілі сәулетшілер тарапынан бірнеше рет жөндеуден өтті. Тарихи және мәдени тұрғыдан маңызды Үлкен базар – түрік тілінде – Қапалычаршы – әдебиетте, саяхат жазбаларында және өнерде көрнекті орынға ие және әлемдегі ең көп баратын тарихи базарлардың бірі ретінде назар аударуды жалғастыруда.Есіңізде болсын, Үлкен базарда сауда жасаудың бірінші ережесі – «саудаласу»
500 жылдық тарихи үдерісте толықтырылған 2500-ге жуық жұмыс орны бар тарихи Үлкен базарда кілемдерден — сөмкелерге, тоқыма бұйымдарынан — алтын мен күмістен жасалған зергерлік бұйымдарға, антиквариаттан плиткаға дейін сансыз өнімдерді табуға болады. Базардағы қолөнерге маманданған қолөнершілер орналасқан хан (қонақхана) деп аталатын бөлімде 1200-ге жуық жұмыс орны бар. Үлкен базар жазда 08.30-19.30, қыста 08.30-19.00 аралығында жұмыс істейді.
Үлкен базарға бару Ыстамбұлдың тарихи ауасымен тыныстап, оның экономикалық динамикасын бақылауға мүмкіндік береді, басқаша айтқанда, бүкіл Стамбулды базар арқылы тамашалауға мүмкіндік береді. Керемет затты іздеу Үлкен базардың бұралған көшелері мен өткелдері арқылы қызықты серуендеп, көптеген кафелер мен мейрамханаларды, сондай-ақ таңғаларлық дүкендерді кездестіруі мүмкін.
Үлкен базарға барған кезде базардағы сауданың алтын ережесін ешқашан ұмытпаңыз: «Әрбір затты сатып алар кезде міндетті түрде саудаласыңыз»!