Kazakhstan Women’s Health білім беру жобасының аясында өткізілген Ayelder Dausy 2024 жыл сайынғы әлеуметтік сауалнамасы көрсетті.
Сауалнама нәтижесі елде өзін толық сау санайтын әйелдердің саны артқанын және қазақ әйелдерінің көпшілігі өз бетімен емделетінін көрсеткен. Әйелдердің 70%-дан астамы өз бетімен емделсе, 20%-ға жуығы гинекологқа мүлдем бармайды немесе сирек барады екен.
Сауалнаманың мақсаты – Қазақстан әйелдерінің өз денсаулығына деген көзқарасын анықтау. Әйелдердің жауабына қарағанда, олардың 72% өз бетімен емделеді. Қалғандары ешқашан дәрігердің рецептінсіз дәрі қабылдамайтынын айтқан. Егер аурудың белгілері пайда болса, әйелдердің 51% симптомдар өздігінен жойылғанша күтеді және олар кетпесе ғана дәрігерге барады. 29% алғашқы белгілер пайда болғаннан кейін дереу мамандарға барады. 17% жағдайдың ауыр екені белгілі болғанша күтеді.
Сонымен қатар, биылғы сауалнама аурудың белгілері өздігінен кетеді деп күтетін және дәрігерге баруды кейінге қалдыратын әйелдер саны 11%-ға (51%-ға қарсы 62%-ға) азайғанын көрсетті. Аурудың алғашқы белгілері пайда болған кезде дәрігерлерге жүгінетіндердің саны 9%-ға (20%-ға қарсы 29%-ға) артты. Бұл динамика қазақстандық әйелдердің өз әйелдерінің денсаулығына қамқорлық жасауға саналы қызығушылықтарының артып келе жатқанын көрсетеді. Сондай-ақ, 19 пайызы гинекологқа бармайды немесе сирек барады екен. Бұл көрсеткіш 2%-ға өскен. Гинекологқа бармайтындардың арасында негізгі себептер өзгеріссіз қалды: денсаулығына шағымның жоқтығы – 47%, қымбат анализдер – 21%, бос уақыттың болмауы – 18%.
Жыл сайынғы профилактикалық тексеруден өту үшін гинекологқа баратын әйелдер саны небәрі 2%-ға өсті. Жалпы, биылғы сауалнама қазақстандық әйелдердің әйелдер ауруларын емдеудің түрлі әдістерінен хабардар болғанын және алдын алу шараларын жиі қолданатынын көрсетті. Әйелдердің басымдықтары бірте-бірте өзгеріп, олардың денсаулығына қамқорлық жасай алу деңгейіне ауысып жатыр. Мысалы, сауалнаманың маңызды нәтижесі өзін «толық саумын» деп санайтын әйелдер пайызының артуы болды. 2023 жылмен салыстырғанда бұл көрсеткіш 5% өсіп, 11% құрады. Айта кету керек, сауалнамаға еліміздің түкпір-түкпірінен 29 жасқа дейінгі 2500 респондент қатысты.
Алайда, «Менің денім сау (бірде-бір адам толық дені сау емес)» деген жауапты таңдаған әйелдердің үлесі 2023 жылғы 46%-бен салыстырғанда 38%-ға дейін төмендеді. Бұл адамның өз денсаулығына шынайы баға беруді көрсетуі мүмкін. Елдегі репродуктивті медицина қауымдастығының президенті, медицина ғылымдарының докторы Вячеслав Локшиннің айтуынша, қазақ әйелдері денсаулығының әртүрлі аспектілеріне көбірек қызығушылық таныта бастады.
«Әйелдеріміздің өз денсаулығына мән бере бастағанын көріп отырмыз. Бұл жалпы денсаулыққа оң әсерін тигізеді және ұрпақты болу функциясына теріс әсер ететін және бедеулікке әкелетін ауруларды ерте анықтауға ықпал етеді. Өкінішке қарай, біздің қоғамда бұл аса күрделі мәселе болып табылады. Қазақстанда жыл сайын 20 000-ға жуық жұп бедеулікті емдеу үшін емханаларға жүгінеді және олардың жартысын дәстүрлі әдістермен емдеуге болады: дәрі-дәрмек тағайындау немесе хирургиялық араласу деген сияқты. Ал шамамен 55% көмекші репродуктивті технологияларды қолдануды қажет етеді», — деп атап өтті Вячеслав Локшин.
Ол сондай-ақ бедеуліктің алдын алуға салмақты қалыпқа келтіру, дұрыс контрацепцияларды қолдану, отбасын жоспарлау және жыныстық жолмен берілетін аурулардың алдын алу әсер ететінін айтты. Дегенмен, соңғы деректер өткен жылмен салыстырғанда өзін саумын деп санайтын әйелдердің жалпы пайызының 3%-ға төмендегенін көрсетті. Қазір бұл көрсеткіш респонденттердің жалпы санының 49% құрайды.
«Нәтижелер медициналық қызметтерден хабардар болуды және денсаулық сақтау қызметтеріне қолжетімділікті арттыру бойынша одан әрі жұмыс қажет екенін көрсетеді. Біз өзіміздің білім беру бағытында жасалған іс-әрекеттеріміздің нәтижелерін көріп отырмыз және қазақстандық әйелдер арасында денсаулықты сақтау және өзін-өзі күту мәдениетін қалыптастыру жолдары туралы хабардар болуының артуына ықпал етіп, оны жалғастыруды жоспарлап отырмыз. Біз мұны өз миссиямыз деп санаймыз», — деп қосты Павел Хегай, Gedeon Richter KZ бас директоры.
Алдын алу шаралары – мықты денсаулықтың басты негізі. Дәл осы идеяны біздің гинекологтар еліміздегі әр әйелге жеткізуге тырысады және бұл туралы Kazakhstan Women’s Health әлеуметтік жобасы да үнемі айтады.
«Акушер-гинеколог мамандарға профилактикалық мақсатта барып тұру өте маңызды. Жатыр мойнының денсаулығы мен жай-күйін бағалау, кез келген өзгерістерді болдырмау, сондай-ақ ұрпақты болу органдарының және жатыр безінің денсаулығын бақылауда ұстау үшін кем дегенде жылына бір рет толық тексерістен өту қажет. Денсаулықтағы кінәрат неғұрлым ерте анықталса, соғұрлым оны тиімді және жылдам жоюға болады», — деп атап өтті медицина ғылымдарының докторы, Қазақстандық жыныстық және репродуктивті денсаулық қауымдастығының директоры, акушер-гинеколог Галина Гребенникова.
Сонымен қатар, 2024 жылғы сауалнама да контрацепция әдістеріне және жыныстық жолмен берілетін аурулардан қорғауға қызығушылықтың артқанын көрсетті. Осылайша, контрацепция әдістері туралы ақпарат алу үшін өткен жылмен салыстырғанда әйелдер гинекологтарға 10% көп жүгіне бастады (57% қарсы 47%). Сондай-ақ жыныстық жолмен берілетін аурулар туралы ақпарат іздеген әйелдердің саны да 11%-ға өскен.
Ayelder Dausy 2024 зерттеуінің нәтижелері қазақстандық әйелдердің өз денсаулығына және отбасын жоспарлау мәселелеріне саналы көзқарасының біртіндеп артқанын көрсетеді. Біздің «Қазақстан әйелдерінің денсаулығы» әлеуметтік жобамыз адамның өз денсаулығына қамқорлық жасау мәдениетін табысты түрде насихаттап жатқанын мақтанышпен айтамыз. Бұл жолда пайдалы және сенімді ақпараттың болуы өте маңызды.